PEKİ NE YAPMALI..?

Yaklaşık 15 yıldan beri ülkeyi yönetmekte olan mevcut siyasi otoritenin; ülkemize kazandırdığı bazı güzel hizmetlerin en başında(şüphesiz) sağlık sistemimizde yapılan değişiklikler gelmektedir.

Sağlıkta yapılan;Cumhuriyet döneminin bu önemli değişikliği ne yazık ki sayın Akdağ'ın görevden ayrılması ile eksik kalmış tamamlanamamıştır..Akdağ'dan sonra Sağlık Bakanlığı görevine atanan Sn.Müezzinoğlu ise maalesef kendisinden beklenen beceriyi gösterememiş;sistemin atılması gereken son adımları atılamamıştır.Sayın Akdağ'ın yeniden bu göreve atanması ile zihnimden ve gönlümden geçen; ''Tamam;işte finali yine bu işin mimarı yapacak'' düşüncesine rağmen, şu günlerde ciddi hayal kırıklığı yaşamaktayım .Çünkü bulunduğumuz noktada;sayın Recep Akdağ'ın yapmaya çalıştığı şeyler ve müdahale ettiği konular ne yazık ki yapılmış olan güzel hizmetleri tamamlamak için yeterli ve uygun görünmemekte ve atılması gereken adımlar atılamamaktadır.Bu durumu makul bulmaktayım.

Zira; uçaklarda belli bir uçuş saati sonrası görülen ve adına ''Metal yorgunluğu'' denen yıpranma,yaşlanma,heyecanını ve vizyonunu kaybetme durumunun siyaset ve bürokraside de olduğunu bilmekteyim.İşin içine (birazcık) siyasi manada ''güç zehirlenmesi''de karışınca belli bir süreden sonra başarısızlık mukadder oluyor.

Cumhuriyetin ilk yıllarından beri sağlık alanında çok önemli işler başarılmış ve zaman, zaman (yarım kalsa da) detaylı sistem değişiklikleri denenmiştir.Cumhuriyetin ilk yıllarında ülkenin en önemli sorunu olan bulaşıcı yaygın enfeksiyon hastalıklarıyla mücadeleye öncelik verilmiş;verem,sıtma,

trahom gibi hastalıklarla mücadele yapılarak;bu konuda dünyaca takdir toplayan başarılar sağlanmıştır.1943 yılında Numune Hastaneleri kurulmasıyla yataklı tedavi hizmetlerine verilen öncelik dikkat çekmektedir.Daha sonra;Sağlık Bakanı Behçet Uz döneminde köylere sağlık ocakları kurularak sağlık hizmetinin kırsal alana götürülmesi çalışması başlatılmıştır.1950 de SSK kurumu kurularak çalışanların sağlık korumasına alınması sağlanmıştır.

Cumhuriyet döneminin ilk köklü,ülkenin bütününü içine alan,koruyucu sağlık hizmetini önceleyen çalışması;1961 yılında Prof.Nusret Fişek tarafından başlatılan ''Sosyalizasyon sistemi''dir.

Çok başarılı olmuş bir sistem ve uygulama olmasına rağmen zaman içersinde siyasi mülahazalarla ve ekonomik sıkıntılar nedeniyle yeterli para aktarılamadığı için beli alanlarda başarısız kılınmış! bu sistem;bana göre ülke gerçeklerine en uygun sistemdir.1978 yılında başlatılan ''sağlıkta tam gün çalışma'' ;1980 darbesi ile sonlandırılmıştır.Sağlık çalışanların özlük haklarında ciddi kötüleştirmeler yapılarak ''mecburi hizmet'' yasası çıkartılarak gönüllülük esası yerine zorlamayla sağlık personel istihdamına çalışılmıştır.2004 yılında başlatılan;''Sağlıkta değişim ve dönüşüm'' uygulaması bana göre Merhum Nusret Fişek hocanın sosyalizasyon uygulamasından sonra ülkemizde yapılan devrim niteliğindeki ikinci uygulama olmuştur.

Sağlık uygulamaları ve politikaları çok özgün olmak zorundadır.Herhangi bir ülkede uygulanıp başarılı olmuş bir sistemi alıp bir başka ülkede uygulamak aynı başarıyı getirmeyecektir.Eğitim uygulamaları gibi ''Sağlık uygulamaları ve politikaları'' da; o ülkenin coğrafik,ekonomik,kültürel özellikleri,sağlık kadrosu kalite ve kantitesine göre ve halkının beklentilerine göre çok ciddi değişiklikler göstermektedir.Ülkemizde uygulanmakta olan sistem;dünyada sadece ülkemizde uygulanmakta olup özgün prensipler taşıdığı için ciddi manada başarılı olmuştur.Aksayan taraflarının düzeltilmesi ve maddi destek yönünden sürdürülebilirliği sağlandığı takdirde dünya üzerinde Türk Milleti tarafından başarılmış ilk ve tek model olacaktır.

Ülkemiz bu noktada sonuca yaklaşmış durumdadır.Mevcut sağlık teşkilatlanmamızın aksayan önemli iki yönü bulunmaktadır.

Birinci sıkıntı:ilaç sanayi ve tıbbi cihaz konusunda halen ciddi manda dışa bağımlılık sürmektedir.Aynı şekilde ülkemiz ''Tıbbı alet ve cihaz'' mezarlığına dönmek üzeredir.Tıbbi cihaz,laboratuar kitleri ve sarf malzemeleri konusunda halen kendi kendimize yetememekteyiz.Bu noktadaki dışa bağımlılık hem bu ürünlerin çok pahalı temin edilmesine sebep olmaktadır.Hem de bu cihazlara verilen ciddi miktarlardaki döviz karşılığı olan parlar (yeterli teknik destek sağlanamadığı için cihazlar kullanılamaz hale gelip)çöpe gitmektedir. Ülkede sıkça yaşanan ''Döviz krizleri'' doğrudan bu sektörü ve direkt olarak da insanları olumsuz etkilemektedir.

İkinci sıkıntı:Sağlık hizmeti halen; insanımızın yeterince ayağına götürülememiştir.Sağlık hizmeti pahalı ve birçok faaliyeti bünyesinde bulundurması gereken zor bir hizmettir.Kabaca bir belediyenin vermek zorunda olduğu bütün hizmetlerin sağlık kurumlarınca verilmesi beklenmektedir.

İşin tabiatı da bunu gerektirmektedir.Bu kadar yatırım, bina ve tesise rağmen halen sağlığın, özellikle basit ve günü birlik çözülebilecek sağlık sorunlarının sunulması ve organizasyonunda ciddi yetersizlikler gözlenmektedir.Halkın; sağlığa, özellikle birinci basamak sağlık hizmetlerine ve koruyucu hekimlik hizmetlerine ulaşımında zorluklar yaşanmaktadır.Bu noktadaki yetersizlikler direkt olarak ikinci ve üçüncü basamak sağlık kurumlarına yansımakta ve oralardaki izdiham da hizmet kalitesini düşürmektedir.

Peki ne yapmalı?Çözüm; mevcut sağlık sistemini ''Sosyalizasyon sistemi'' ile kombine etmekle sağlanabilir.Bu sistemde;köy ve mezralarda ''sağlık evleri'',ilçelerde nüfusa göre sağlık ocakları ve sağlık merkezleri kurularak sağlanacaktır.İllerde ise şimdilerde çok da fonksiyonel çalışmayan ''Aile hekimlikleri'' Tıp merkezlerine dönüştürülerek ciddi bir rahatlama sağlanacaktır.Yine illerde her yüz bin nüfusa hizmet verecek sayıda tam donanımlı yataklı tedavi kurumları (Hastane

ler) kurulmalıdır.

Hemen her ilimizde bir Tıp Fakültesi ve hastanesi vardır.Tıp Fakültesi hastaneleri de

üzerinde ısrarla durulan ''Şehir hastaneleri'' konseptine yükseltilirse çok güzel bir iş ve görev bölümü sağlanır her birimin asli görevini yapması mümkün olur.Hiç bir kurum ;varoluş sebebi olan işin dışında bir görevle uğraşmaz ;zaman,insan ve para israfının da önüne geçilmiş olur.Bu arada daha büyük ve çok üst düzey donanıma sahip bölge hastaneleri kurularak üst düzey tedavinin(Organ nakli,kanser tedavisi,özel ekip ve donanım gerektiren ultra operasyonlar)yapılması sağlanmalıdır.

Bölge hastanelerine hasta transferi diğer yataklı kurumlardaki hekimler tarafından sağlandığı için;hastanın yer,yatak doktor bulmak için dövünmediği bir sistem kurulmuş olacaktır.Şehir merkezlerinde Aile Hekimliklerini ''Tıp Merkezi' konseptine çevirip; ana branşlarda Uzman hekim,

temel görüntüleme ve laboratuar hizmetleriyle desteklenmesi ve 24 saat hizmete açık tutulması halinde ;yataklı kurumlardaki sistemi tıkayan birinci basamak ve aile hekimliği hizmeti,yükü almış olacağı için yataklı kurumların da daha kaliteli hizmet sunması sağlanacaktır.Aile hekimleri açısından ciddi bir sorun haline gelmiş olan nöbet uygulaması da Tıp Merkezlerinin 24 saat açık bulunması nedeniyle çözülmüş olacaktır.

Ana hatlarını vermeye çalıştığım bu sistemin; ince ayrıntıları da güzelce kurgulandığı zaman vatandaş her seviyedeki sağlık sorununa çok yakınında ve yorulmadan çözüm bulacaktır.